Triptiek van Heilig Kruis
Reliekhouder van het Heilig Kruis | |
onbekend | |
| ca 1180 | |
| Taurotheek of rechthoekig metalen schrijn, met licht bezonken middendeel, gesloten met twee metalen deurtjes. De omlijsting bevat tien vierkante emailpaneeltjes met de voorstellingen van de bisschoppen van Tongeren, vanaf Maternus tot en met Servatius. Zij worden ten halve lijve afgebeeld. De bisschopsemails worden afgewisseld door rechthoekige vergulde plaatjes waarin typologische voorafbeeldingen van het kruisoffer zijn gegraveerd: het offer van Abraham, de koperen slang, Moses schrijft het Tau-teken boven de deur, de Joden met het paaslam, de verspieders met de druiventros en Elias met de weduwe van Sarepta. Verder de droom van Constantijn en Heracles die Chosroës overwint. Op de deurtjes staan twee engelen met wierookvat afgebeeld. Rondom de deurtjes lopen twee zilveren tekstbanden, met als opschrift: +HOC SALVATORIS TIBI TONGRIS PIGNVS AMORIS +LEGIA DAT LIGNUM CVNCTIS VENERABILE SIGNVM +PONTIFICES MERVIT HOS INCLITA TONGRIS HABERE +DONEC EAM POTVIT HVNNORVM GENS ABOLERE (Aan u Tongeren schenkt Luik als onderpand der liefde dit zegeteken van de Verlosser, het voor eenieder vererenswaardig hout. Het roemrijke Tongeren verdiende deze bisschoppen te hebben tot dat het volk der Hunnen de stad kon verwoesten). De geopende deurtjes tonen centraal de kruisreliek, waarboven Christus verschijnt ten halve lijve. Naast het kruis staan Maria en Johannes, onderaan Ecclesia met kroon en overwinningsvaan die het heilig bloed in een kelk opvangt. Tegenover haar de zich afwendende geblinddoekte Synagoge, met een geknakte vaan en ezelskop. In de hoeken verschijnen de vier evangelistensymbolen. Op de binnenzijde van de deurtjes is keizerin Helena afgebeeld en de Jood Judas die de drie kruisen opgraaft. Op de achterzijde wordt Maria in de majesteit afgebeeld, in vernis brun-techniek. Er zijn resten van de band bewaard, waarmee de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder de staurotheek om de hals droeg. Een vereenvoudigde afbeelding van de gesloten diptiek figureert op het toningsformulier uit 1516 (pars que dâ sancte crucis dominice). | |
| Open in nieuw venster | |
email, edelmetaal | |
smeedwerk, edelsmeedwerk (metaalwerk) | |
| 28,5 x 22 cm | |
| Schatkamer Onze-Lieve-Vrouwgeboortebasiliek Tongeren |
| Individueel voorwerp | |
| Cultuurhistorisch erfgoed | |
| Bezit kerkfabriek | |
| Dit zeldzaam en inzake vormconcept uniek exemplaar tussen de Maaslandse kruisreliquaria in triptiekvorm is schatplichtig aan de Byzantijnse kunst (schakelfunctie). Een inscriptie verwijst naar de schenking door Luik aan het gebrandschatte Tongeren, als erkenning van zijn betekenis als aloude bakermat van het bisdom (bijzondere waarde voor het collectieve geheugen). Het rijke iconografische programma, de verfijnde vormgeving en hoogstaande uitvoering verlenen de diptiek een bijzondere artistieke waarde. | |
| nee | |
| Open in nieuw venster | |
| 18 oktober 2022 | |
| 18 januari 2023 |
| inventarisnummer: OLV-LI-223 - objectnummer KIK: 38174 | |
| Teseum | |
| Museumkwartier 2, 3700 Tongeren | |
| Open in nieuw venster |
| ||||||||
|
