Atlas draagt een armillarium om de schaduw te bestuderen
Een geleerde bestudeert de schaduw van een armillarium | |
Peter Paul Rubens | |
| circa 1613 | |
| Het blad is een ontwerptekening voor één van de zes vignetten die Rubens maakte voor zijn vriend en wiskundige Franciscus Aguilonius’ Opticorum libri sex philosophis iuxtà ac mathematicis utiles. Het boek werd gepubliceerd door Wed. & Zonen Jan Moretus, Antwerpen en beschrijft in zes boekdelen de wetten van de optica en hun toepassing in de technologie en kunst. Het blad is het ontwerp voor het titelvignet van Boekdeel VI. | |
| Open in nieuw venster | |
papier, inkt, potlood (medium), gouache | |
tekeningen, gewassen pentekeningen | |
| 9.5 x 14.3 cm | |
| tekeningen 17° eeuw |
| Individueel voorwerp | |
| Artistiek erfgoed | |
| Overheidsbezit | |
| De tekening, die met zekerheid aan Rubens toe te schrijven is, is zeer zeldzaam want van de zeven oorspronkelijk ontwerpen voor het boek Opticorum Libri sex van Franciscus Aguilonius zijn er slechts drie nog bekend (twee vignetten voor boekdelen I en III in de National Gallery van Washington en het titelblad in het British Museum in Londen). De tekening bezit een bijzondere artistieke kwaliteit. Ondanks het kleine formaat heeft de tekening een sterke dynamiek. Een zwevende putto met toorts die voor licht zorgt, een knielende atlasfiguur met op zijn schouders een armillarium (hemelglobe voorzien van metalen ringen die de belangrijkste cirkels van de hemel voorstellen) die helpt om de schaduw goed op de grond te krijgen en een gevleugeld duo met passer zijn geplaatst in een wervelende compositie. Scherpe penlijnen wisselen af met vlekkerige partijen van donkerbruine inkt. Deze boetseren de voorstelling picturaal tot een plastisch geheel vol beweging en actie. De figuren zitten anatomisch goed in elkaar en zijn overtuigend in de ruimte geplaatst. Hun groepering en bezigheden komen als natuurlijk over. De weergave van de poses is trefzeker en de karakterisering raak. De bewegingen hebben de souplesse, ongedwongenheid en ruimtelijkheid die kenmerkend zijn voor Rubens. De boekillustratie draagt nog de sporen van het creatieproces van Rubens en geven bijgevolg inzicht in zijn werkwijze. Als ‘definitieve ontwerpschets’, die de laatste stap in het samenwerkingsproces tussen Rubens en de drukkerij documenteert, geeft de ontwerptekening een belangwekkend inzicht in de manier waarop de samenwerking verliep tussen de kunstenaar en de Plantijnse drukkerij. In die zin is er ook sprake van een wetenschappelijke ijkwaarde. | |
| nee | |
| Open in nieuw venster | |
| 21 maart 2022 | |
| 12 mei 2022 |
| BK009178 (Collectie Vlaamse Gemeenschap) | |
| Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet | |
| Vrijdagmarkt 22 23, 2000 Antwerpen | |
| Open in nieuw venster |
|
