Koorkap met op de rug Dood en Tenhemelopneming van Maria
Koorkap van Nonnemiel | |
onbekend | |
| ca. 1500 | |
| Dieprode fluwelen koorkap versierd met geborduurde ornamenten, aangebracht in een regelmatig patroon. De centrale afbeelding beeldt de dood en de tenhemelopneming van Maria uit. Zowel de techniek als de iconografie verwijzen naar de Engelse oorsprong. Centraal op de rug van de koorkap, op het koorkapschild, wordt de dood van Maria uitgebeeld. Maria ligt op haar sterfbed, omgeven door de 12 apostelen (een draagt brandende kaars wat wijst op de goddelijke aanwezigheid en het geloof in de verrijzenis, een draagt wat lijkt op een kwispel of een wijwaterkwast, symbool voor het zuiverende (doop)water, een draagt een wierookvat, symbool voor het bidden tot God en nog een ander draagt een open boek wat mogelijk verwijst naar het evangelie. Onder het tafereel wordt een gekroonde staande Maria afgebeeld, in een stralenkrans en omgeven door 3 engelen, wat mogelijk de ten hemelopneming van Maria suggereert na haar overlijden. De rijk geborduurde aurifries verbeeldt acht heiligen waaronder de heilige Catharina (met zwaard en boek), en de heilige Petrus (met een sleutel in de hand). Datering Engels borduurwerk op fluweel wellicht laatste kwart van de 15de eeuw (cf. geborduurde ornamenten zeer vergelijkbaar met de versiering op een stuk bewaard in UK, West Sussex, Arundel, Arundel Castle (datering 1480-1500, Inv. Nr. 298). Het koorkapschild is waarschijnlijk eerder te situeren in eerste of tweede kwart van de 16de eeuw en het fluweel met goudlussen kan 15de- of 16de-eeuws zijn. Misschien is de koorkap van Nonnemiel in de 16de-eeuw grondig onder handen genomen en heeft ze op dat ogenblik het huidige schild gekregen, net als de franjes rond het schild en ter hoogte van de onderste rand. Het is immers vreemd dat die franje de rijkelijke onderste boord van Italiaans fluweel met gouddraadlussen verbergt. | |
| Open in nieuw venster | |
zijde, parel (dierlijk materiaal), gouddraad, brokaat, fluweel | |
ceremoniële kleding | |
| 308 cm breed en 139.5 cm hoog | |
| Kerkelijk erfgoed |
| Individueel voorwerp | |
| Cultuurhistorisch erfgoed | |
| Overheidsbezit | |
| “Opus anglicanum” of Engels borduurwerk was in de 13de en 14de eeuw wereldberoemd en had een Britse herkomst. De koorkappen werden vervaardigd uit fluweel met een effen kleur en versierd met opgenaaide geborduurde figuurtjes die in een welbepaalde ritmische opstelling over het kledingstuk verspreid zijn. Kenmerkend is tevens dat deze motieven gerangschikt zijn rond een centraal geplaatste voorstelling, in de meeste gevallen Dood en Tenhemelopneming van Maria. Deze voorstelling komt voor op het schild en lijkt op een werk van Hugo Van der Goes in het Groeningemuseum te Brugge (schakelfunctie). In 1906 werd de koorkap door Museum Vleeshuis te Antwerpen van de abdij Mariënlof te Borgloon-Kerniel gekocht (collectief geheugen). De koorkap was afkomstig uit de abdij van Nonnen-Mielen te Sint-Truiden, maar de datum van verwerving aldaar is onbekend. Ze is een typisch voorbeeld van dit laat 15de-eeuwse "opus anglicanum" (ijkwaarde). Zowel techniek als iconografie van de koorkap verwijzen naar een Engelse oorsprong. In de Nederlanden werden na 1534 (Act of Supremacy) Engelse gewaden gekocht, maar zeer weinig van dat laatmiddeleeuws Engels borduurwerk bleef bewaard, wat van deze koorkap een zeldzame, late getuige van dergelijk borduurwerk in Vlaanderen maakt. | |
| nee | |
| Open in nieuw venster | |
| 15 maart 2021 | |
| 31 maart 2021 |
| Z/1 A4/1 ; AV.1906.001 ; objectnummer KIK: 145176 | |
| Museum aan de Stroom: MAS | |
| Hanzestedeplaats 1, 2000 Antwerpen | |
| Open in nieuw venster |
| ||||||
|
