Speeltrommel
- | |
Henricus Joltrain, Willem Witlocxk, Alexius Jullien | |
| 1707 - 1712 | |
| De beiaardtrommel werd in 1712 geplaatst in de toren van de Sint-Gummaruskerk. De speeltrommel werd ontworpen en gegoten door Alexius Jullien (1662-1734) in samenwerking met de Antwerpse klokkengieter Willem Witlocxk (+1733). Joltrain voorzag de trommel van 22.120 gaten en de springtrommelmechaniek. Dat betekent dat er twee rijen gaten werden voorzien zodat de mechaniek na één omwenteling iets zou opschuiven voor een volgende omwenteling. De twee omwentelingen zorgen ervoor dat er extra lange melodieën kunnen worden voorzien op de trommel, dus de voorslag kan langer duren. Zo’n systeem is een ‘springtrommel’. Uniek in zijn soort en uitzonderlijk omdat ook ontwerpmateriaal voor de springmechaniek bewaard is gebleven. De speeltrommel, de ontwerptekening en de maquette werden in 2012 opgenomen in de Topstukkenlijst. | |
| Open in nieuw venster | |
messing, brons | |
muziekinstrumenten | |
| 160 x 180 cm | |
| Muzikaal erfgoed na 1600 |
| Individueel voorwerp | |
| Cultuurhistorisch erfgoed | |
| Overheidsbezit | |
| Dat zowel de ontwerptekening, het schaalmodel als de oorspronkelijke springtrommel, die nog steeds functioneert, bewaard gebleven zijn, is uniek. Ze zijn belangrijk voor de geschiedenis van de beiaardkunst, meer in het bijzonder van het automatisch beiaardspeelwerk (collectief geheugen). De speeltrommel werd ontworpen en gegoten door Alexius Jullien (1662-1734) in samenwerking met de Antwerpse klokkengieter Willem Witlocxk († 1733). Jullien had enkele jaren voordien ook de beiaard geleverd (1703-1707). De verdere afwerking van de trommel gebeurde door de Antwerpse uurwerkmaker Henricus Joltrain die het speelwerk in 1712 in de toren installeerde. Het merkwaardige van deze trommel is het ‘springmechanisme’, het enige nog werkende ter wereld. Na de vrij lange uurmelodie verspringt het klavier boven de trommel met ongeveer 1,5 cm en springt, na de kortere melodieën op het half kwartier, het kwartier en het halfuur, terug op zijn originele plaats. De trommel draait tweemaal volledig per uur rond en speelt, in tegenstelling tot een gewone beiaardtrommel, dubbel zolang. De Lierse springtrommel, de allereerste in zijn genre, werd enkele jaren geleden gerestaureerd en speelt alle dagen van 9 uur tot 21 uur. Van vele 18de-eeuwse gebouwen, huizen en kunstwerken zijn de ontwerpers en kunstenaars nauwelijks bekend. Maar van de Lierse speeltrommel zijn zowel het ontwerpplan als de maquette bewaard gebleven. Zij bieden ons interessante technische gegevens met betrekking tot de ontstaansgeschiedenis en de bouw van zo’n speeltrommel en het belang - kosten noch moeite werden daarbij gespaard - dat een stads- en kerkoverheid er aan hechtte. | |
| ja | |
| Open in nieuw venster | |
| 24 december 2012 | |
| 31 januari 2013 |
| - | |
| Sint-Gummaruskerk Lier | |
| Kardinaal Mercierplein 8, 2500 Lier | |
| Open in nieuw venster |
| ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
|
