De “Buste van Seneca” (Antwerpen, Rubenshuis, inv.nr. RH.B.037) is een voorbeeld van de kopieën die in de loop der eeuwen werden gemaakt naar antieke sculpturen. Zo kopieerden de Romeinen veelvuldig Griekse beeldhouwwerken. Deze buste is een Romeinse kopie naar een Grieks portretbeeld van een onbekende, mogelijk de Griekse dichter Hesiodus. In de jaren 1590 identificeerde men deze buste echter foutief als een voorstelling van de Griekse filosoof Seneca. Hierdoor zal deze buste de iconografie van Seneca en zijn filosofie in de vroegmoderne tijd bepalen. Peter Paul Rubens verwierf zelf tijdens zijn verblijf een replica van de vermeende buste van Seneca. In 1608 bracht hij de buste naar Antwerpen. Op dit moment zijn er slechts twee kopieën van deze buste bewaard gebleven, een in het Ashmolean Museum in Oxford en dit voorbeeld uit het Rubenshuis. Het is niet zeker welke van deze twee bustes in Rubens’ bezit was. De waarde ligt echter in het feit dat de buste met de vermeende voorstelling van Seneca een belangrijke rol heeft gespeeld in zijn oeuvre (zeldzaam). Het beeld is een verwijzing naar de belangrijke rol die de antieke oudheid, filosofie, mythologie en kunst speelde in de vorming van Rubens’ identiteit als kunstenaar, verzamelaar, intellectueel en als persoon. Hij werd in het bijzonder gevormd door de erfenis van Seneca en diens filosofische uitgangspunt, nl. het stoïcisme. Dit filosofisch discours (neo-stoïcisme) speelde een belangrijke rol in de vroegmoderne Zuidelijke Nederlanden. Belangrijke vertegenwoordiger van dit neo-stoicisme was de intellectueel Justus Lipsius, tevens mentor van Rubens’ broer Philip Rubens (belang voor het collectieve geheugen). Deze buste illustreert de schakel die het vermeende portret van Seneca vormde tussen de klassieke ideeën en visuele cultuur enerzijds en het oeuvre van Rubens anderzijds (schakelfunctie). Rubens ontwierp twee portretten van Seneca waarvoor hij zich baseerde op deze portretbuste (gegraveerd door Cornelis I Galle in Lipsius’ uitgave van Seneca’s geschriften in 1615; gegraveerd door Lucas Vorsterman I in 1638 in een uitgave over de reeks bekende Griekse en Romeinse mannen). Rubens schilderde als eerste vroegmoderne kunstenaar ‘De dood van Seneca’ (Munchen, Alte Pinakothek) waarin hij zich voor de weergave van het gezicht liet inspireren door de buste van Seneca uit zijn collectie. De buste was tevens de basis voor zijn voorstelling van Seneca, gemaakt in opdracht van Balthasar Moretus (Antwerpen, Museum Plantin-Moretus). De buste wordt zelf uitgebeeld in De Vier Filosofen (Firenze, Palazzo Pitti), waarin Rubens Justus Lipsius, Philip Rubens, Jan Woverius en zichzelf uitbeeldt. Door de toevoeging van de buste overschouwt Seneca zijn vroegmoderne volgers. De toevoeging van de buste in dit schilderij is mogelijk het eerste voorbeeld van een compositie die hij zou herhalen en die zijn collega’s zouden navolgen: het toevoegen van een antieke buste van een historische figuur bij geportretteerden om op die manier de identiteit en ideologie van de geportretteerden te illustreren (ijkwaarde). De betekenis van het beeld ligt ook in de receptie van het beeld door vroegere kunstenaars. De buste had voor Rubens een belangrijke historische betekenis. De receptie door Rubens illustreert ook de esthetische kwaliteit van de buste. De visuele waarde van het beeld is duidelijk, aangezien het een bron van inspiratie was voor de weergave van Seneca’s uiterlijk voor Rubens en zijn tijdgenoten (artistieke waarde).;
Bij het uitvoeren van uw actie liep er iets mis. Wellicht hebben we iets over het hoofd gezien. Onze excuses hiervoor. Gelieve eerst dit venster te sluiten
door rechts vanboven op het kruisje te klikken, en dan uw actie opnieuw proberen uit te voeren.
Indien dit niet lukt, ververs eerst de pagina en probeer dan uw actie opnieuw. Indien het probleem zich nog steeds voordoet, gelieve ons te contacteren met
onderstaande technische informatie.
Algemene technische informatie over de foutmelding
Browser: Amazon CloudFront
IP: 10.176.46.107
Type fout:
Foutmelding:
Gedetailleerde technische informatie over de foutmelding
Sessie verlopen na inactiviteit van 600 minuten
Wanneer u niets doet in uw huidige tab van uw browser voor een periode van 600 minuten, wordt de sessie van uw tab automatisch verlopen.
Klik op 'Pagina herladen' om terug te gaan naar de pagina waarop u voorheen bezig was.
Meer informatie
Om ervoor te zorgen dat u per ongeluk uw scherm niet te lang laat zien aan onbevoegden wanneer uw scherm niet is vergrendeld, en om spaarzaam en
ecologisch verantwoord om te gaan met technische bronnen, is uw huidige sessie na inactiviteit van 600 minuten verlopen en zijn uw
gegevens van uw huidige sessie opnieuw ingesteld.
Soms kan het ook zijn dat er aanpassingen zijn gebeurd aan de toepassing, die een herstart van de toepassing vereiste. Bij het herstarten worden alle
huidige sessies verlopen en is er een nieuwe sessie nodig om verder te kunnen surfen.
Uw huidige sessie is dus verlopen en u kan niet meer verder surfen. Al uw huidige gegevens die u had ingevoerd bent u kwijt. Om ervoor te zorgen dat u niet per
ongeluk ergens anders klikt is het volledige scherm van de toepassing geblokkeerd. Gelieve de pagina te verversen om verder te surfen en het scherm te deblokkeren.
Sessie verloopt na inactiviteit van 600 minuten (10.0 uur)
Dit venster werd geactiveerd om en dient om u te waarschuwen dat uw sessie in 5 minuten zal verlopen.
Wanneer u niets doet in uw huidige tab van uw browser voor een periode van 600 minuten, wordt de sessie van uw tab
automatisch verlopen.